استراتژی کولار (collar ) چیست؟

مقدمه

استراتژی کولار (Collar) یکی از روش‌های پیشرفته و کم‌ریسک در بازار اختیار معامله است که هدف اصلی آن، حفاظت از سرمایه در برابر کاهش قیمت و در عین حال کسب سود محدود از رشد احتمالی دارایی پایه است. این استراتژی با ترکیب سه موقعیت هم‌زمان ـ خرید سهام، فروش اختیار خرید و خرید اختیار فروش ـ نوعی ساختار متعادل میان ریسک و بازده ایجاد می‌کند. در واقع، استراتژی کولار (Collar) مانند بیمه‌ای برای سهام عمل می‌کند و به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد در برابر افت بازار ایمن بماند، بدون آن‌که از سودهای ملایم صعودی کاملاً محروم شود. این روش برای سرمایه‌گذاران محافظه‌کار و کسانی که به دنبال کنترل ریسک در کنار حفظ بازده معقول هستند، انتخابی هوشمندانه محسوب می‌شود.

مفهوم و سازوکار استراتژی کولار (collar )

استراتژی کولار (Collar) یک ساختار ترکیبی از دارایی پایه و دو قرارداد اختیار معامله است. در این استراتژی، سرمایه‌گذار ابتدا مالک سهام می‌شود، سپس برای کاهش ریسک، یک اختیار فروش (Put) خریداری می‌کند و در مقابل، برای جبران هزینه خرید پوت، یک اختیار خرید (Call) با قیمت اعمال بالاتر می‌فروشد. به این ترتیب، معامله‌گر موقعیتی ایجاد می‌کند که زیان او در صورت افت قیمت محدود شود و در مقابل، سودش در صورت افزایش شدید قیمت نیز سقف مشخصی داشته باشد.

به طور خلاصه، ساختار استراتژی کولار (Collar) شامل سه گام است:
-خرید سهام به عنوان پایه اصلی استراتژی،
-فروش اختیار خرید (Call) برای کسب درآمد از پرمیوم،
-خرید اختیار فروش (Put) با قیمت اعمال پایین‌تر به منظور محافظت در برابر ریزش قیمت.
-هر دو قرارداد معمولاً تاریخ سررسید یکسانی دارند، اما قیمت‌های اعمال آن‌ها متفاوت است.

هدف و ماهیت استراتژی

هدف اصلی استراتژی کولار (Collar) کاهش ریسک نزولی دارایی و تثبیت بازدهی در محدوده‌ای مشخص است. این روش به ویژه برای سهامدارانی مناسب است که دیدگاه بلندمدت دارند اما نمی‌خواهند در معرض افت شدید بازار قرار گیرند.

در واقع، این استراتژی میان دو هدف متضاد تعادل برقرار می‌کند:
از یک سو، با خرید اختیار فروش، زیان احتمالی محدود می‌شود.
از سوی دیگر، با فروش اختیار خرید، درآمدی ایجاد می‌شود که بخشی از هزینه پوت را جبران می‌کند.
نتیجه، ساختاری است که بازده را محدود ولی پایدار می‌کند.

بازارهای مناسب برای اجرای کولار

استراتژی کولار (Collar) در بازارهایی با نوسان ملایم یا روند صعودی محدود عملکرد بهتری دارد. در این شرایط، سرمایه‌گذار می‌تواند با پرداخت اندک (یا حتی بدون هزینه خالص زیاد)، از زیان سنگین در امان بماند و در عین حال سودی منطقی کسب کند.
این استراتژی معمولاً برای سهامی با نقدینگی بالا و نوسان قیمتی قابل توجه (مانند سهام گروه بانکی، فلزی و پتروشیمی در بورس ایران) مناسب‌تر است. همچنین، در بازارهایی که امکان استفاده از اختیار معامله به سبک اروپایی فراهم است، اجرای دقیق‌تر و مدیریت ساده‌تری دارد.

انتخاب قیمت‌های اعمال و نکات تکنیکی

در اجرای استراتژی کولار (Collar)، انتخاب صحیح قیمت‌های اعمال اهمیت بالایی دارد.
قیمت اعمال اختیار فروش (پوت) باید به گونه‌ای انتخاب شود که حد ضرر مناسبی ایجاد کند؛ معمولاً نزدیک به قیمت خرید سهم.
قیمت اعمال اختیار خرید (کال) باید کمی بالاتر از قیمت فعلی سهم باشد تا هم درآمدی از پرمیوم ایجاد شود و هم فرصت سود محدود حفظ گردد.
این فاصله بین دو قیمت اعمال (پوت و کال) محدوده بازدهی سرمایه‌گذار را مشخص می‌کند. هرچه این فاصله بیشتر باشد، پتانسیل سود بالاتر ولی هزینه نیز بیشتر خواهد بود.

محاسبات کلیدی در استراتژی

محاسبه سود و زیان در استراتژی کولار (Collar) بر اساس تفاوت بین قیمت‌های اعمال و پرمیوم‌های پرداختی و دریافتی انجام می‌شود.
فرمول‌ها به‌صورت زیر هستند:

-نقطه سر به سر:

قیمت خرید سهام + (پرمیوم خرید پوت – پرمیوم فروش کال)

-حداکثر زیان:

(قیمت خرید سهام – قیمت اعمال اختیار فروش) + پرمیوم خالص پرداختی

-حداکثر سود:

(قیمت اعمال اختیار خرید – قیمت خرید سهام) – پرمیوم خالص پرداختی

به عنوان نمونه، فرض کنید سرمایه‌گذار سهمی را به قیمت ۱۰۰۰ تومان خریداری کرده است. او اختیار فروش با قیمت ۹۵۰ تومان را با پرمیوم ۳۰ تومان خریداری می‌کند و اختیار خرید با قیمت ۱۱۰۰ تومان را با پرمیوم ۲۰ تومان می‌فروشد. در این حالت، پرمیوم خالص پرداختی برابر با ۱۰ تومان است.
بیشینه سود = (۱۱۰۰ – ۱۰۰۰) – ۱۰ = ۹۰ تومان
بیشینه زیان = (۱۰۰۰ – ۹۵۰) + ۱۰ = ۶۰ تومان
بنابراین، معامله‌گر با پرداخت هزینه‌ای اندک، زیان خود را به ۶٪ محدود کرده و سود خود را در سطح ۹٪ تثبیت می‌کند.

منطق و فلسفه پشت استراتژی کولار

منطق استراتژی کولار (Collar) بر پایه ایجاد تعادل بین محافظت و بهره‌برداری از فرصت‌هاست. معامله‌گر با خرید پوت از افت شدید در امان است، اما برای جبران هزینه، کال می‌فروشد. این فروش، سقفی برای سود او تعیین می‌کند. در نتیجه، ساختار کولار مانند نوعی بیمه با فرانشیز عمل می‌کند؛ مقداری از سود آینده فدا می‌شود تا سرمایه از زیان بزرگ محافظت گردد.

این ویژگی باعث شده استراتژی کولار (Collar) میان سرمایه‌گذاران حرفه‌ای محبوب باشد، زیرا ضمن کاهش نوسان پورتفوی، بازدهی باثبات‌تری ایجاد می‌کند.

مزایا:

-ریسک نزولی محدود و قابل کنترل؛
-کاهش هزینه بیمه از طریق فروش اختیار خرید؛
-مناسب برای سرمایه‌گذاران بلندمدت و کم‌ریسک؛
-قابل تنظیم با تغییر قیمت‌های اعمال یا زمان‌بندی قراردادها.

معایب:

-سود صعودی محدود می‌شود؛
-نیاز به تحلیل دقیق بازار و شناخت رفتار نوسانات؛
-در صورت تغییر شدید شرایط بازار، ممکن است نیاز به بستن یا بازطراحی موقعیت وجود داشته باشد.

کاربرد استراتژی کولار در بازار ایران

در بازار اختیار معامله ایران که قراردادها معمولاً به سبک اروپایی هستند، استراتژی کولار (Collar) ابزار مناسبی برای سهامداران حقیقی و حقوقی محسوب می‌شود. از آنجا که اعمال قرارداد تنها در سررسید انجام می‌شود، ریسک تخصیص زودهنگام وجود ندارد.
این استراتژی به‌ویژه برای پرتفوی‌های بلندمدت در صنایع بزرگ نظیر فولاد، خودرو و بانک کاربرد دارد. همچنین، سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از سامانه‌های تحلیلی کارگزاری‌ها، قیمت‌های اعمال بهینه را انتخاب کرده و بازدهی خود را تا سررسید محاسبه نمایند.

جمع‌بندی

در مجموع، استراتژی کولار (Collar) راهکاری حرفه‌ای برای کاهش ریسک و تثبیت بازده در بازارهای پرنوسان است. این استراتژی با ترکیب سه موقعیت ساده، تعادل مؤثری میان امنیت و سودآوری ایجاد می‌کند و به معامله‌گر اجازه می‌دهد کنترل بهتری بر پرتفوی خود داشته باشد. در بورس ایران نیز با توسعه بازار مشتقات، اجرای دقیق این استراتژی به کمک پلتفرم‌های تحلیلی امکان‌پذیر شده است.
کارگزاری گنجینه با ارائه آموزش‌های تخصصی، ابزارهای محاسباتی و مشاوره در زمینه معاملات آپشن، بهترین گزینه برای اجرای هوشمندانه استراتژی کولار (Collar) و سایر استراتژی‌های ترکیبی در بازار اختیار معامله است.

سؤالات متداول