تسویه نقدی قراردادهای اختیار معامله

تسویه نقدی قراردادهای اختیار معامله

مقدمه

اختیار معامله قراردادی است که به خریدار امکان (و نه الزام) خرید یا فروش یک دارایی مشخص (مانند سهام) را در قیمت معین و در یک زمان مشخص می‌دهد. اختیار های معامله به دو دسته اختیار خرید و فروش تقسیم میشوند، اگر خریدار اختیار (هم اختیار خرید و هم اختیار فروش) در زمان سررسید بخواهد از حق خود استفاده بکند، وارد فرایند تسویه میشویم و یکی از راه های تسویه، تسویه نقدی می‌باشد.
فرایند تسویه به مرحله‌ای اطلاق می‌شود که در آن پول و دارایی جا به جا میشود. در تسویه نقدی، اختلاف قیمت بین قیمت بازار و قیمت تعیین‌شده در قرارداد به صورت نقدی پرداخت می‌شود و تسویه فیزیکی شامل انتقال واقعی دارایی است.

•    تسویه نقدی چیست؟

تسویه نقدی به فرایند تسویه قراردادهای مالی، به ویژه اختیارهای معامله، اشاره دارد که در آن، به‌جای انتقال دارایی اصلی، اختلاف قیمت بین قیمت اعمال در قرارداد و قیمت بازار دارایی پایه (سهام، کالا و ...) در تاریخ سررسید (زمان اعمال) به‌صورت نقدی پرداخت می‌شود. تسویه نقدی به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا از نوسانات بازار بهره‌برداری کنند بدون اینکه نیاز به تحویل فیزیکی دارایی داشته باشند. تسویه نقدی، ریسک‌های مربوط به تحویل و نگهداری دارایی را کاهش می‌دهد و به افزایش نقدینگی و کارایی بازار کمک می‌کند. همچنین واضح است تسویه صرفا برای قرارداد هایی ممکن است که در سود میباشند.

•     مراحل تسویه نقدی

-مرحله اول: تاریخ و زمان تسویه نقدی را بدانید

یک روز قبل از تاریخ سررسید، معامله‌گران موظفند درخواست خود را برای تسویه نقدی ارسال کنند. این درخواست باید در بازه زمانی مشخصی(همانند تسویه فیزیکی)، از ساعت 12:30 تا 15:30، انجام شود تا مطمئن شوند که به موقع به سازمان‌های مربوطه و کارگزاران ارسال شده است. این زمان‌بندی اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا هر گونه تأخیری می‌تواند منجر به عدم انجام تسویه و از دست رفتن فرصت‌های مالی شود.

-مرحله دوم: درخواست خود را مبنی بر تسویه نقدی ارسال نمایید

پس از ارسال درخواست تسویه نقدی و موافقت فروشنده اختیار، فرایند تسویه در نهایت تا دو روز کاری بعد از تاریخ اعمال انجام خواهد شد. این بدان معناست که سرمایه‌گذاران باید منتظر دریافت پرداخت نقدی خود باشند که پس از انجام محاسبات لازم و تأئید انتقال منابع مالی توسط نهادهای مالی، به حساب آنها واریز می‌شود. این فاصله زمانی نه تنها به نهادها برای پردازش و تأیید درخواست‌ها زمان می‌دهد، بلکه به معامله‌گران اطمینان می‌دهد که تمامی اطلاعات و سوابق به درستی ثبت و پردازش شده است.

-مرحله سوم: تخصیص قرارداد

فرایند مشخص کردن طرفین معامله و انجام تسویه، تحت عنوان "تخصیص" شناخته می‌شود. در این روش، اتاق پایاپای که زیر نظر شرکت سپرده‌گذاری و تسویه وجوه فعالیت می‌کند، مسئول مشخص کردن دارندگان موقعیت‌های باز فروش است. پس از تعیین طرفین و انجام تخصیص، این نتایج به کارگزاری مربوطه اعلام می‌شود تا فرآیند تسویه نقدی به‌طور کامل انجام شود.

-مرحله چهارم: عدم موافقت فروشنده اختیار با تسویه نقدی

فروشندگان اختیارهای معامله معمولاً تسویه فیزیکی را ترجیح می‌دهند، زیرا این روش برای آنها مزایای زیادی دارد. به عنوان مثال، در تسویه فیزیکی، خریدار اختیار خرید موظف است که قیمت اعمال را واریز کند. اگر خریدار نتواند این مبلغ را تأمین کند، قرارداد به‌طور خودکار فسخ می‌شود و او به اندازه پریمیوم پرداختی خود متضرر می‌شود. در مورد اختیار فروش نیز، خریدار موظف به تأمین سهم مورد نظر است. این وضعیت به فروشندگان این فرصتی را می‌دهد تا با ایجاد فشار بر خریدار، شانس خود را امتحان کنند و ببینند آیا خریدار می‌تواند منابع لازم را در زمان مناسب فراهم کند یا خیر. در این شرایط خریدار مجبور است وارد تسویه فیزیکی شود و در غیر این صورت شخص خریدار اختیار خرید به اندازه پریمیوم پرداختی متضرر می‌شود.

•     نکات مهم در خصوص تسویه نقدی قراردادها

تسویه نقدی بیشتر زمانی گزینه مناسبی است که شما تمایل به اعمال قرارداد اختیار خرید دارید، اما به دلیل مشکلات مالی، پول لازم برای خرید سهم را ندارید. با انتخاب این روش، شما می‌توانید به‌جای خرید فیزیکی سهم، فقط اختلاف قیمت را به‌صورت نقدی دریافت کنید. این شیوه به شما کمک می‌کند تا از نوسانات بازار بهره‌مند شوید بدون اینکه نیاز به تأمین هزینه کامل خرید سهم داشته باشید.
در تسویه نقدی، قیمت پایانی دارایی پایه یک روز قبل از تاریخ سررسید، ملاک تسویه است. به عنوان مثال، اگر تاریخ سررسید قرارداد 2 مهر باشد و شما درخواست تسویه را یک روز کاری قبل، یعنی در 1 مهر، ارسال کنید، قیمت پایانی همان روز(1 مهر) ملاک تسویه خواهد بود.
در صورتی که سهم در تاریخ سررسید بسته شود و قابل معامله نباشد، تسویه نقدی بر اساس قیمت پایانی آخرین روزی که سهم باز بوده، انجام می‌گیرد و این قیمت معیار محاسبه تسویه خواهد بود.

•     مثال عملی در خصوص تسویه نقدی

-    تسویه نقدی در اختیار خرید

فرض کنید شما اختیار خرید سهمی با قیمت اعمال 800 تومان را دارید. اگر در تاریخ سررسید، قیمت سهم به 1000 تومان برسد، شما می‌توانید از این اختیار بهره‌برده و سهم را با قیمت پایین‌تر خریداری کنید. در این صورت، مبلغی معادل 200 تومان به‌عنوان سود نقدی از تفاوت قیمت سهم و قیمت اعمال به دست خواهید آورد. این موقعیت به شما امکان سرمایه‌گذاری سودآور را فراهم می‌کند.

-   تسویه نقدی در اختیار فروش

در صورتی که اختیار فروش سهمی با قیمت اعمال 800 تومان داشته باشید و در تاریخ سررسید، قیمت سهم به 600 تومان کاهش یابد، شما می‌توانید با فروش این حق، مبلغی معادل 200 تومان (تفاوت قیمت سهم و قیمت اعمال) را به‌عنوان سود دریافت کنید. این استراتژی به شما امکان می‌دهد از کاهش قیمت سهم بهره‌مند شوید.

•    تفاوت تسویه نقدی و فیزیکی قراردادها

-    تسویه نقدی

در تسویه نقدی، به‌جای انتقال دارایی، تنها تفاوت بین قیمت قرارداد و قیمت بازار پرداخت می‌شود، که این روش سریع و آسان بوده و نیازی به تأمین مالی برای خرید دارایی ندارد. به همین دلیل، سرمایه‌گذاران می‌توانند از نوسانات بازار بهره‌مند شوند بدون اینکه به‌طور واقعی دارایی‌ها را خریداری کنند.

-    تسویه فیزیکی

در مقابل، تسویه فیزیکی شامل انتقال واقعی دارایی، مانند سهام است. در این حالت، معامله‌گران موظف به خرید و فروش واقعی دارایی هستند که نیاز به منابع مالی دارد. این روش به خریدار مالکیت واقعی دارایی را می‌دهد و به او اجازه می‌دهد از مزایای آن استفاده کند. انتخاب بین این دو روش به شرایط بازار و نیازهای سرمایه‌گذار بستگی دارد.

   نتیجه گیری

تسویه نقدی اختیارهای معامله به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به انتقال فیزیکی دارایی‌ها، از تغییرات قیمت بهره‌برداری کنند. این نوع تسویه، ریسک‌های مرتبط با نگهداری دارایی‌های فیزیکی را کاهش می‌دهد و به سادگی و سرعت در انجام معاملات کمک می‌کند. همچنین، این روش جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران به همراه دارد.