تاریخچه قراردادهای اختیار معامله

تاریخچه قراردادهای اختیار معامله

مقدمه

اختیار معامله یک قرارداد مالی است که به خریدار حق(و نه الزام) خرید و یا فروش یک دارایی مشخص با قیمت مشخص در تاریخ معین یا قبل از آن را می‌دهد. این ابزار مالی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد با مدیریت ریسک و استفاده از اهرم، سود بالقوه خود را افزایش دهند و یا ریسک خود را کاهش دهند. اختیار معامله تاثیر زیادی بر بازارهای مالی دارد، زیرا به تنوع سبد سرمایه‌گذاری، بهینه‌سازی معاملات و افزایش نقدشوندگی کمک می‌کند. 
تاریخچه قراردادهای اختیار معامله به قرن 17 میلادی مربوط میشود، زمانی که تاجران هلندی برای مدیریت ریسک نوسانات قیمت کالاها از قراردادهای اختیاری استفاده کردند. در قرن 19 میلادی، با تأسیس بورس‌های رسمی، قوانین و ساختارهای مربوط به اختیار معامله شکل گرفت. شروع بورس اختیار معامله شیکاگو در سال 1973 به رشد این ابزار مالی کمک کرد. اختیار معامله تاثیر عمیقی بر بازارهای مالی داشت، زیرا به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌داد تا ریسک‌ها را مدیریت کنند، تنوع سبد سرمایه‌گذاری را افزایش دهند و نقدشوندگی بازار را بهبود بخشند. این تصمیمات استراتژیک، اثربخشی بازار را تقویت می‌کند. در این مقاله به بررسی تاریخی اختیار معامله و نیاز ها و افکاری که موجب شکل گیری این بازار شد می‌پردازیم.

•  اولین تفکر ها برای شکل گیری اختیار معامله

اختیار معامله به عنوان یک ابزار مالی، ریشه‌های تاریخی جذابی دارد که به دو واقعه مهم در تاریخ مالی مرتبط می‌شود: تالس میلتوسی در یونان باستان و جنون پیاز گل لاله در هلند. 
تالس میلتوسی، فیلسوف و ریاضیدان یونانی در قرن ششم قبل از میلاد، با استفاده از یک استراتژی هوشمندانه، مفهوم ابتدایی اختیار معامله را معرفی کرد. او با پیش‌بینی فصل برداشت زیتون، قبل از شروع فصل، حق استفاده از آسیاب‌ها را خریداری کرد. این اقدام به او این امکان را داد تا با قیمت‌های پایین‌تر آسیاب‌ها را اجاره کند و در فصل برداشت از افزایش تقاضا و قیمت‌ها بهره‌برداری کند. تالس توانست با پیش‌بینی‌های درست، از نوسانات قیمت‌ زیتون بهره‌مند شود و به عبارتی نخستین نمونه از مفهوم اختیار معامله را به تصویر کشید؛ به طوری که ریسک را مدیریت کرده و سود را افزایش داد.
دیگر واقعه قابل توجه در تاریخچه قراردادهای اختیار معامله جنون پیاز گل لاله در هلند در قرن 17 میلادی بود. پیازهای گل لاله به شدت محبوب شدند و قیمت آنها به طرز عجیبی افزایش یافت. این افزایش قیمت باعث شد که سرمایه‌گذاران شروع به خرید و فروش قراردادهای اختیار معامله کنند. بسیاری از افراد با هدف سودآوری از نوسانات قیمت، اقدام به خرید و فروش لاله‌ها و قراردادهای اختیار معامله مرتبط کردند. این جنون باعث شد تا بازار لاله‌ها به یکی از نخستین بازارهای مالی در تاریخ تبدیل شود.

•  ایالات متحده، مهد ظهور رسمی اختیار معامله

اختیار معامله به‌طور رسمی در ایالات متحده در دهه 1970 معرفی شد و تاریخچه قراردادهای اختیار معامله به طور رسمی به این دوران بازمیگردد و این رویداد نقطه عطفی در تاریخ مالی به حساب می‌آید. در سال 1973، بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE) تأسیس شد و اولین بازار رسمی برای معامله اختیارها به وجود آمد. قبل از این زمان، اختیارهای معامله عمدتاً به‌صورت غیررسمی و در معاملات خصوصی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما CBOE با ارائه یک بستر سازمان‌یافته، شفافیت و استانداردسازی لازم را به این ابزار مالی وارد کرد.
راه‌اندازی بورس اختیار معامله شیکاگو موجب توسعه‌ی بیشتر این ابزار شد و به سرمایه‌گذاران این امکان را داد که راحت‌تر با ریسک‌های مربوط به نوسانات بازار مقابله کنند. همچنین، در همین سال‌ها، مدل‌های قیمت‌گذاری اختیار مانند مدل بلک-شولز معرفی شد که به سرمایه‌گذاران کمک کرد تا بهتر ارزش این دارایی‌ها را ارزیابی کنند.
با گذشت زمان، ابزار اختیار معامله به ‌طور گسترده‌ای در بازار مالی مورد استفاده قرار گرفت و به‌عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک و بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری‌ها تبدیل شدند. امروزه، اختیار معامله به یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالی در بازارهای جهانی تبدیل شده است و تأثیر زیادی بر استراتژی‌های تجاری و سرمایه‌گذاری دارد.

•    پیشرفت های بعد از تاسیس CBOB تا کنون

پس از تأسیس بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE) در سال 1973، تاریخچه قراردادهای اختیار معامله شاهد روندهای مهمی بود. در اوایل دهه 1980، پیشرفت‌های فناوری اطلاعات و رایانه‌ها منجر به شفافیت و سرعت بیشتر در معاملات شد. این دوره همچنین به رشد و افزایش تعداد دارایی‌های پایه که برای معامله اختیارها قابل استفاده بودند، کمک کرد.
در سال 1986،  CBOE اولین بازار بورس برای گزینه‌های استاندارد و قابل معامله را راه‌اندازی کرد که به شکل‌گیری قراردادهای اختیار معامله جدید و متنوع کمک کرد. در دهه 1990، با افزایش استفاده از استراتژی‌های پیچیده‌تر و تقاضای بیشتر برای ابزارهای مالی، دیگر بورس‌ها مانند بورس نیویورک (NYSE) و بورس نزدک (NASDAQ) نیز وارد بازار اختیار معامله شدند.
با ورود به قرن بیست و یکم، پیشرفت‌های بیشتری در زمینه مدل‌های قیمت‌گذاری و برخورداری از داده‌های مالی آنلاین صورت گرفت. در نتیجه، این ابزار مالی به‌عنوان ابزاری مهم برای مدیریت ریسک و سرمایه‌گذاری به سرعت گسترش یافت. 

•    تاریخچه قرارداد های اختیار معامله در ایران

تاریخچه قرارداد اختیار معامله در ایران به مراحلی از توسعه بازار سرمایه و به‌ویژه نیاز به ابزارهای مالی پیچیده‌تر بازمی‌گردد. پس از تأسیس بورس اوراق بهادار تهران در سال 1346، در ابتدا فعالیت‌ها محدود به معاملات سهام بود و ابزارهای مالی پیشرفته‌تری مانند قراردادهای اختیار معامله وجود نداشت.
در دهه‌های بعد، با رشد بازار سرمایه و افزایش آگاهی سرمایه‌گذاران، نیاز به ابزارهای مالی جدید احساس شد. در سال 1389، با راه‌اندازی بورس کالای ایران، زمینه برای معرفی انواع جدیدی از قراردادها فراهم آمد، اما قرارداد اختیار معامله به‌طور رسمی در این دوره معرفی نشد.
نهایتاً، در 28 آذر 1395، بورس اوراق بهادار تهران اقدام به راه‌اندازی بازار قراردادهای اختیار معامله کرد. این اقدام امکان خرید و فروش اختیارهای معامله را به سرمایه‌گذاران داد و به آن‌ها اجازه داد تا در برابر نوسانات قیمت در بازار، ریسک‌های خود را مدیریت کنند. 

   نتیجه گیری

تاریخچه قراردادهای اختیار معامله بیانگر تحول و رشد بازارهای مالی از دهه 1970 میلادی به بعد است. با تأسیس بورس اختیار معامله شیکاگو، این ابزار به طور رسمی معرفی و به سرمایه‌گذاران امکان مدیریت ریسک داده شد. در ایران، اگرچه راه‌اندازی بورس اوراق بهادار در سال 1346 زمینه‌ساز مبادلات مالی شد، اما قراردادهای اختیار معامله به‌طور رسمی از سال 1395 آغاز گردید. این تحولات نشان‌دهنده تلاش برای نوآوری در ابزارهای مالی و پاسخ به نیازهای سرمایه‌گذاران در برابر نوسانات بازار است. به‌ویژه، رشد اختیار معامله به عنوان ابزاری کارآمد برای مدیریت ریسک، نشان‌دهنده اهمیت و کاربرد این قراردادها در استراتژی‌های سرمایه‌گذاری مدرن است.